In de voetsporen van de Vikingen
Na de Romeinen volgen wij nu de Vikingen. Zoals iedereen wel weet, komen de Vikingen uit Scandinavië. Het volk heet eigenlijk Noormannen, waarbij het zeevarende deel Vikingen worden genoemd. De Vikingen voeren over de zeeën om handel te drijven. Meestal ging dat niet echt vriendelijk en kwamen ze aan land met speren, zwaarden, knuppels etc. Hierdoor werd het eerder plunderen dan handel drijven. De Drakkars, de boten, waar zij mee voeren, waren groot en licht. Hierdoor waren ze snel en konden ze ook verder het land in via de rivieren. Zo zijn ze in Nederland bijvoorbeeld in Dorestad (het huidige Wijk bij Duurstede) en Zutphen geweest. Zij voeren ook heel ver en hebben als eersten IJsland ontdekt en waren voor Columbus al in Amerika.
Nog even een stukje geschiedenis om aan te geven, waar wij herinneringen aan de Vikingen (buiten hun woongebied) kunnen aantreffen. De “Zweedse” Vikingen gingen richting het oosten tot in het huidige Rusland. Zij stichtten bijvoorbeeld Novgorod en dreven handel met Constantinopel. De “Deense” Vikingen gingen zuidelijk. Zij kwamen bij ons en voeren naar Engeland, België, Duitsland en Frankrijk (Normandië). De “Noorse” Vikingen gingen westelijk, naar Schotland, Ierland, IJsland en Groenland en zelfs nog verder door naar Amerika (op Newfoundland zijn resten van een Vikingnederzetting gevonden).
Vikingen in Scandinavië
We beginnen in het thuisland van de Vikingen en gaan daarna naar herinneringen verder in Europa.
Noorwegen
Hier is volop te beleven voor Vikingfans. We beginnen in de omgeving van de hoofdstad. In Oslo kunt u in The Viking Planet virtueel teruggaan in de tijd van de Vikingen. Bent u meer van de tastbare herinneringen uit die tijd, dan is een bezoek aan Borre interessant. Dit is de grootste Vikingbegraafplaats in Noordwest Europa met daarbij het Midgard Historical Centre, waar te zien is hoe het dagelijkse leven van de Vikingen in Vestfold was.
In Tønsberg kan het Vikingschip Klåstadschip worden bewonderd. In de haven ligt een replica van de Osebergschip.
En dan is er in Larvik nog het Vikingdorp Kaupang. Rond 800 werd Kaupang gesticht en er wordt nu nog steeds overblijfselen opgegraven. Ook hier krijgt u een idee hoe het leven toen was en ook hoe archeologie in zijn werk gaat.
Al deze bezienswaardigheden zijn binnen een uur van Oslo.
Eigenlijk vind je over heel Noorwegen leuke, interessante Vikingbezienswaardigheden. Zo heeft elke regio wel zijn eigen Vikingmuseum. Ook in Stavanger, waar wij tijdens onze cruise Vikingsaga een stop maken. Daar heb je het Viking House, waar met VR-technologie het leven van de Vikingen gereconstrueerd is. In de buurt van het Hafsrsfjord is ook het monument “Zwaarden in de rots” (Sverd i fjell) op de plek, waar Harald Veelhaar van Noorwegen één koninkrijk maakte.
Wie is Harald Veelhaar
Harald Veelhaar of Schoonhaar was de eerste koning, die over heel Noorwegen heerste. Het verhaal gaat, dat Harald om de hand ging van Gyda, maar zij hem afwees, omdat hij niet machtig genoeg was. Harald ging de uitdaging aan met de belofte, dat er geen kam of schaar aan zijn haar zou komen voor Noorwegen één was. Dit leverde hem ook de bijnaam Luva op. Luva is wat wij nu rasta zouden noemen.
De strijd van Harald ging niet zonder slag of stoot, waarbij de overwinning bij Hafsrsfjord (bij Stavanger), de beslissende slag in zijn strijd was.
De tegenstanders van Harald ontvluchtten Noorwegen naar IJsland en Schotland. Hier vandaan gingen zij in de winter op rooftocht naar Noorwegen en de rest van noordelijk Europa. Toen ze heel lastig werden voor Harald, ging hij naar Schotland, dat onder Noorse heerschappij kwam en werd IJsland een eigen staat.
Alle 12 zonen van Harald werden koning. Zonen Erik Bloedbijl en Haakon de Goede bestuurden Noorwegen als één geheel.
Zweden
hier natuurlijk ook veel Vikingherinneringen, zoals het Vikingdorp Foteviken, dat vlakbij Malmö is nagebouwd. Men probeert hier zoveel te wonen en te werken als de Vikingen vroeger deden.
Trelleborgen is een reconstructie van een Vikingfort in de stad Trelleborg. Hier zijn resten gevonden van een ringslot, waarschijnlijk gebouwd door Harald Blauwtand.
De eerste echte Vikingstad in Zweden was Birka, 1200 jaar geleden gesticht op het eiland Björkö, waar nog steeds vondsten worden gedaan. Veel van de overblijfselen zijn te zien in het Birka museum.
Maar er zijn ook historische Vikingnederzettingen bij Sigtuna met de meeste runenstenen en Uppsala met de beroemde koningsgrafheuvels. Eveneens bijzonder is de grootste rotstekening van Zweden bij Grandby en natuurlijk het nieuwe Vikingmuseum, Vikingaliv in Stockholm om een goed beeld te krijgen van de Vikingen in Zweden.
Aan de kust ligt dan nog het grootst bewaard gebleven stenenschip van Zweden, maar liefst 67 meter lang en 19 meter met 59 stenen. “Ales Stenar” is waarschijnlijk gebouwd als graf.
Ook Zweden heeft een roemruchte Viking koning, Björn Järnsida (IJzeren flank), die vooral Frankrijke en Spanje teisterde en dan niet alleen langs de kust, maar ook het binnenland in trok. Björn bereikte als een van de eerste Vikingen de Middellandse Zee. Hij overviel de Italiaanse plaats Luni, omdat hij dacht dat het Rome was.
Volgens de verhalen is zijn dynastie opgegaan in het Zweedse vorstenhuis. Er is ook nog een leuk verhaal over zijn bijnaam “IJzeren flank”. Deze kreeg hij, omdat hij dacht dankzij magische bescherming niet gewond te kunnen raken in de strijd. Helaas mocht dat niet baten en is hij toch tijdens een strijd dodelijk gewond geraakt.
Denemarken
De Vikingen brengen ons hier weer terug naar Århus (waar we met onze blog al eerder zijn geweest), dat zo’n 1200 jaar geleden door hen werd gesticht. Precies op de plek, waar het Viking Museum (deel van het Moesgaardmuseum) staat. Maar ook in Roskilde is van alles te zien. Het Vikingschip Museum daar heeft 5 gerestaureerde Vikingboten.
In Ribe, de oudste stad van Denemarken kan je zien hoe de Vikingen leefden en hierover zien je nog meer in het Nationale Museum in Kopenhagen.
Nog een bijzonder Viking-plek (er zijn er nog ontelbare meer in Scandinavië): Lindholm Høje, de grootste Vikingbegraafplaats uit Scandinavië met maar liefst 700 graven.
Ook in Denemarken runestenen, bij Jelling, die het ontstaan van Denemarken vertellen. Hier ligt ook een steen met “Harald, koning, liet deze steen maken ter herinnering aan Gorm, zijn vader en Thyra, zijn moeder. De Harald, die geheel Denemarken en Noorwegen won en de Denen christenen maakte”. Het gaat hier om Harald Blauwtand ofwel Harald I van Denemarken, die zich bekeerde tot het christendom. Een kopie van een van deze stenen staat vlakbij de Dom in Utrecht.
Nog een leuk weetje: het Zweedse bedrijf Ericsson, dat de toepassing Bluetooth in 1994 ontwikkelde, wilde de oude koningen van de Denen eren en gaven de toepassing zijn naam.
Vikingen in Ierland
In eerste instantie kwamen de Vikingen hier om te plunderen, maar op een gegeven moment gingen zij zich er vestigen en sloten verbonden en zetten handelsroute op. De Vikingen zijn hierdoor een belangrijk onderdeel van de Ierse geschiedenis. Zo stichtten zij Dublin en Waterford. Wanneer u het erfgoed van de Vikingen in Ierland wil zien, dan is een bezoek aan de Viking Triangle (Waterford – Wexford – Kilkenny) een aanrader.
Waterford, de kristalstad, is de oudste stad van Ierland, gesticht in 914. In het centrum staat de Reginald’s Tower, vernoemd naar de stichter van de stad, Ragnaal. De eerste toren is door de Vikingen gebouwd. Daarna is de toren nog regelmatig verbouwd. In de toren is een collectie archeologische vondsten uit de Vikingtijd.
Wexford, hier hebben 300 jaar Vikingen verbleven. Dat is nog te zien aan de kronkelstraatjes, die uitkomen in de haven. In alle Vikingsteden leiden namelijk alle wegen naar het water.
Kilkenny, een schilderachtig stadje met veel historie. Er zijn veel mooie middeleeuwse gebouwen in het centrum. Leuk is de Saint Canice’s toren, een Keltische ronde toren uit de 9e eeuw met de toegangsdeur op 3 meter hoogte. De toren is naast uitkijktoren vooral een toevluchtsoord geweest voor de monniken uit de kloosters, die door de Vikingen werden aangevallen. Zij schuilden hier en trokken snel de ladders weg om veilig te zijn voor de aanvallende Vikingen.
Dublin, door de Vikingen gesticht rond 795
Natuurlijk gaan wij ook even langs in Dublin. Door zijn ligging op de kruising van de rivier Liffey en Poddle was het een uitgelezen plek voor de Vikingen. In de crypte van Dubin Castle zijn nog Vikingwallen zichtbaar naast delen van het oorspronkelijk Normandische kasteel.
Op de kruising Pearse Street en College street staat een replica van een Steine. Deze werd door de Vikingen geplaatst om te voorkomen, dat hun schepen schipbreuk zouden lijden. Leuk is een bezoek aan het interactieve museum Dublinia, waar een verdieping aan de Vikingen is gewijd. Veel objecten uit Viking graven en van Viking nederzettingen zijn te zien in het National Museum of Ireland in Dublin.
Vikingen in Engeland
De Vikingen hadden in Engeland het koninkrijk Jorvik met de hoofdstad Jorvik, het huidige York. Het omvatte o.a. Northumberland en het eiland Man. De kroon werd afwisselend bezet door de koningen van York en die van Dublin.
York
In het Jorvik Viking Centre in York staat het leven van de Vikingen centraal. Mocht u York bezoeken, dan moet u ook even langs de beroemde Shambles. Niet uit de tijd van de Vikingen, maar wel oud. Sommige huizen zijn uit de 14e eeuw, maar de straat is al oude, wordt zelfs al in 1086 vermeld.
Isle of Man
Het kasteel Peel Castle op St. Patrick’s Isle is oorspronkelijk gebouwd door Vikingen. Het house of Manannan in het kustplaatsje Peel heeft een grote collectie met Viking voorwerpen. In het museum is ook het Vikingschip te zien, dat als replica in 1979 van Noorwegen naar eiland Man is gevaren.
Een beruchte Vikingkoning, die een grote rol in de Engelse Vikinggeschiedenis speelde, was
Knoet de Grote. Hij was zo machtig, dat de kerk een oogje dichtkneep toen hij naast en vrouw in Noorwegen, ook nog een vrouw nam in Engeland.
Vikingen in Schotland
De Vikingen zijn veel in Schotland geweest en daar zijn nog veel herinneringen van, zoals in Northumbria en ook op de Schetlandeilanden.
Lindisfarme
wordt ook wel Holy Island genoemd. Het klooster, Lindisfarme Priory, werd in 635 gesticht, maar in 793 werd het leeggeroofd door de Vikingen en dat was niet de laatste keer. De monniken vluchtten met het lichaam van bisschop Cuthbert. Deze bisschop was in 687 gestorven. Toen zijn lichaam 11 jaar later werd opgegraven, was het nog volledig intact. Dit maakte Lindisfarme tot een bedevaartsoord. Curthbert werd uiteindelijk 200 jaar later begraven op een heuvel nabij de rivier Wear, waar nu Durham Cathedral staat.
Hexham
Ook hier hebben ze het zwaar te verduren gehad van de Vikingen. De Abbey van Hexham werd gesticht in 674 en in 875 verwoest. Daarna is het weer herbouwd. Bij de abdij is een bezoekerscentrum, waar de veelbewogen geschiedenis wordt verteld.
Bamburgh
Toen Bamburgh door de Vikingen werd aangevallen, betekende dit het einde van het koninkrijk Northumbria. Dit was een keerpunt in de geschiedenis van Northumberland. Bamburgh Castle werd door de Vikingen in 993 verwoest en op deze plek werd door de Romeinen een nieuw kasteel, wat zeker een bezoek waard is.
Schetlandeilanden
Een archipel uit 100 eilanden, waarvan 15 eilanden dichterbij Noorwegen liggen dan het Schotse vasteland. De Vikingen zijn hier uiteraard ook geweest, maar gingen zich hier op een gegeven moment meer vestigen dan plunderen, zoals het Longhouse op Mainland ten noorden van Sumburgh Head toont.
IJsland
Ook hier zijn de Vikingen geweest, maar in eerste instantie meer toevallig. De eerste Viking, die er kwam, was eigenlijk op weg naar de Faeröer-eilanden maar verdwaalde. Hij vertrok snel weer. In 865 gebeurde dit weer, maar uiteindelijk kwam er een Viking, die er wilde wonen. Hij blijf één winter, maar het viel hem er heel zwaar. Zijn vee overleefde de kou niet. In 874 kwam er een Noorse stamhoofd met stamgenoten en die vestigden zich op de plek, waar nu Reykjavik ligt. In de hoofdstad staat voor de Hallgrimskirkja het standbeeld van Leif Eriksson, de zoon van Erik de Rode. Volgens de IJslanders is hij de eerste Europeaan, die voet zette in Amerika. In het Nationaal Museum met archeologische opgravingen, waarvan heel veel uit de tijd van de Vikingen. Er is ook het Viking World Museum (Vikingaheimer), die vertelt over de reizen vanuit Scandinavië naar IJsland, Groenland en Amerika. In het museum staat Islendingur, een kopie van het Gokstad Vikingschip, dat in Oslo staat. Hiermee is naar L’Anse aux Meadows gevaren in 2000.
Erik de Rode was dan wel de man, die Groenland ontdekte en daar later koning werd, maar kon niet met zijn zoon Leif Eriksson naar Amerika, omdat hij van zijn paard viel en thuisbleef.
L’Anse aux Meadows
op het Canadese Newfoundland. L’Anse aux Meadows is een van de oudste Vikingdorpen in Noord-Amerika en zou rond 1000 na Chr. gesticht zijn. Dus 500 jaar voordat Columbus Amerika ontdekt
Parijs
Je gaat niet echt naar Parijs voor de Vikingen, maar het is wel leuk te weten waarom de bruggen in Parijs versterkt zijn. Dit is namelijk gebeurd in de tijd van de Vikingen. De eerste keer, dat de Vikingen in Parijs aankwamen, waren de inwoners met al hun bezittingen gevlucht. Echter daarna kwamen ze steeds vaker, omdat het plunderen van Parijs wel heel lucratief was. Er moeten maatregelen worden genomen. Handel met vreemdelingen wordt verboden, net als de verkoop van wapens en paarden. Hier staat zelfs de doodstraf op. Om de toegang over de grote rivieren voor de Vikingschepen te belemmeren, worden de bruggen versterkt. Parijs was toen nog een eilandje in de Seine. Het versterken was een succes, want de bruggen hielden 21 jaar een invasie tegen.
De Viking, die Parijs aanviel, was Ragnar Lodbrok. Zijn plan was de stad te vernietigen, maar Charles de Bald, op dat moment koning van Frankrijk, kocht hem om met 7000 pond zilver.
Frankrijk had het best te stellen met de Vikingen. Zo had je ook nog Rollo, die het Frankische rijk zo dwars zat, dat Karel de Eenvoudige hem bij het Verdrag van Saint-Clair-sur-Epte Normandië gaf. Als tegenprestatie moest Rollo de invallen van de Vikingen tegenhouden en zich tot het christendom bekeren. Hij werd zelf in 912 in de kathedraal van Rouen gedoopt.
De Vikingen waren erg gewelddadig, echte veroveraars, maar ook slimme strategen en ontdekkingsreizigers. Ze dreven echter ook vreedzaam handel en namen cultuurgoed van andere volken, maar dit deel is altijd onderbelicht.
Hoe dan ook. Wij vonden het leuk de Vikingen te volgen en het blijkt, dat je herinneringen aan hen over tegen zal/kan komen.
Volgende week gaan wij op zoek naar ridders in de Middeleeuwen.