Maart kunstmaand: Componisten
Maart Kunstmaand. De blogs deze maand worden wat luchtiger dan vorige maand. Wij starten met de wat zwaardere muziek, schilderkunst en eindigen deze maand met wat hedendaagse kunst. Wij zijn natuurlijk een reisorganisatie en nemen u dus ook mee naar de steden, waar de kunstenaar woonde, werkte of waar veel van hen te zien is.
Wij beginnen met beroemde componisten en gaan van noord naar zuid.
Bergen, Noorwegen
De geboorteplaats van Grieg. Deze hebben wij al uitgebreid beschreven bij onze Noorse cruise, Noorse Fjorden cruise
Dus wij houden het hier kort.
Edvard Grieg (1843-1907) is een beroemde Noorse componist en pianist uit de romantiek. Op zijn 15destudeerde hij al aan het conservatorium in Leipzig, daarna in Kopenhagen. In Rome ontmoet hij de eveneens beroemde componist Franz List, maar ook de toneelschrijver Henrik Ibsen en uit deze ontmoeting komt de wereldberoemde Peer Gynt suite. Grieg bezoekt ook Nederland, waar hij optreedt met het Concertgebouworkest. In 1898 doet hij een concertserie in zijn geboorteplaats en wil dit persé doen met het Concertgebouworkest. Dit is het eerste optreden van het Concertgebouworkest buiten Nederland.
Een van de bezienswaardigheden in Bergen is het Edvard Grieg Museum in Troldhaugen, Trollenheuvel. Het ligt op een rots met wijds uitzicht over de fjord met de kleine met dennenbomen begroeide eilandjes en de bergen. Het museum is in het woonhuis van Grieg. In de tuin staat tuinhuisje, waar Grieg componeerde.
Nog een leuk weetje: Grieg was heel bijgelovig. Bij ieder optreden had hij een kikkerfiguurtje in zijn zak. Voor hij het podium opging, wreef hij dit op om hem geluk te brengen.
Componisten
Bonn, Duitsland
Wij gaan naar het zuiden, op weg naar het (destijds) middelpunt van de muziek, Oostenrijk en komen daarbij langs Bonn, de voormalige hoofdstad van West-Duitsland. Bonn is leuke stedentripbestemming, waar onverwacht veel te zien is en met een mooie omgeving.
Wij gaan alleen even langs het Beethoven Haus, want Ludwig van Beethoven (1770-1827) is hier geboren en heeft tot zijn 4de in het roze huisje in het centrum van Bonn gewoond.
Beethoven was een moeilijke man en op het einde van zijn leven doof, maar dat hield hem niet tegen om nog te werken. Dus ook een bijzondere man. Zijn muziek heeft ook nu nog veel invloed op de moderne muziek, zoals bijvoorbeeld Road to Joy van Bright Eyes uit 2005. Maar Beethoven wordt ook heel veel gebruikt bij filmmuziek.
Ook hier een leuk weetje: de familie van Beethoven komt oorspronkelijk uit Vlaanderen en daarom is het ‘van’ Beethoven en niet ‘von’
Salzburg,
Op naar Oostenrijk, waarbij wij eerst in Salzburg aankomen, de geboorteplaats van Mozart (1756-1791). Officieel Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart. Ondanks, dat Mozart maar 35 werd, heeft hij heel veel gecomponeerd (626 muziekstukken). Hij was met recht een wonderkind en schreef als kind van 5 al zijn eerste muziekstuk. Vanaf zijn zesde ging hij met zijn vader en zusje Nannerl (ook een wonderkind) op reis door Europa. Hij is ook in Nederland geweest, waar hij de inhuldiging van stadhouder Willem V bijwoonde.
Salzburg is een hele mooi stad met zijn Festung Hohensalzburg. Weer een leuke stad voor een stedentrip. Eén van de mooiste pleinen van de stad is de Mozartplatz, zoals de naam al zegt, gewijd aan Mozart. Natuurlijk gaan wij hier naar het geboortehuis van Mozart aan de Getreidegasse, de bekendste (winkel-)straat van Salzburg. Ook kan er een bezoek worden gebracht aan het huis aan de Makartplatz, waar hij later woonde. Later verhuist hij naar Wenen, waar hij ook sterft.
Wij kunnen niet Salzburg verlaten zonder ook even het muziekverhaal van de familie Von Trapp aan te tippen. Het verhaal speelt zich deels in en rond Salzburg af en gaat over de familie Von Trapp, die Oostenrijk ontvlucht in de Tweede Wereldoorlog. Nadat het verhaal van Maria von Trapp in 1949 uitkwam, is in 1959 de musical The Sound of Music in New York in première gegaan. De locaties van de latere film kunnen uiteraard bezocht worden, zoals als de kerk van Mondsee, waar de trouwerij van Maria en kapitein Von Trapp is opgenomen.
Nog even een leuk weetje over Mozart: zijn favoriete huisdier was een spreeuw.
Wenen, de stad van de klassieke muziek
Net als Mozart gaan wij ook door naar Wenen. De stad, waar naast Beethoven en Mozart ook Hadyn, Schubert, Brahms en Strauss woonden. Op de huizen, waar zijn woonden, zijn plakkaten in de muur aangebracht. Dat zijn er best veel als je bedenkt, dat Beethoven meer dan 60x verhuisde. Naast de plakkaten op de huizen kom je de namen van deze beroemde componisten overal tegen op tegels, standbeelden en straatnaambordjes.
In de tijd van Hadyn, Mozart en Beethoven was de keizer van Wenen, Jozef II een enorme liefhebber van muziek en trekt daarom veel componisten naar Wenen, waaronder Hadyn, Mozart en Beethoven. Na hun dood volgen Johannes Brahms, Anton Bruckner en Gustav Mahler. Na de Eerste Wereldoorlog vervaagt dit, maar blijft Wenen aantrekkelijk voor muzikanten.
Natuurlijk gaan wij hier ook op zoek naar de muziek. Mozart heeft 10 jaar in Wenen gewoond, op maar liefst 13 verschillende plekken, waarvan er nog een over is: het Mozart Huis, waar Mozart zijn beroemde “Figaro’s Bruiloft” componeerde.
Ook de beroemde Stephansdom, de oude gotische kathedraal, die heel zichtbepalend voor Wenen is, maar ook verbonden met de muziek door de huwelijksvoltrekking van zowel Haydn als Mozart. Vanaf de torens heb je een mooi uitzicht over Wenen. In deze mooie kathedraal ligt trouwens ook keizerin Sisi begraven. Voor nog meer Mozart moeten wij naar kasteel Schönbrunn. Hier speelde Mozart als zesjarige zijn eerste concerten in de Spiegelzaal. Schönbrunn was vroeger de zomerresidentie van de Habsburgers, toen nog in de vrije natuur, nu midden in de stad. Er is een prachtig park rond het kasteel
Haydn (1732-1809)
is ook niet geboren in Wenen, maar in Rohrau. Als achtjarig jongetje zingt hij echter al als Wiener Sägerknabe in het koor van de Stephansdom. Ook de bekende componist Franz Schubert zong als jongen in het kerkkoor. De traditie van de Wiener Sägerknaben is al ruim 500 jaar oud. Lange tijd woont Haydn in Eisenstadt, waar hij in dienst is bij vorst Esterházy als kapelmeester en hofcomponist. Als deze overlijdt, keert Haydn na een tijdje Londen toch weer terug naar Wenen. Hier schrijft hij zijn bekende werk “Die Jahreszeiten” en “Die Schöpfung”. Hij heeft Mozart ontmoet en zelfs compositieles gegeven aan Beethoven. Op de dag, nadat Napoleon Wenen binnenviel, overleed Haydn in zijn slaap. Aan de Haydngasse staat het Haydn-Haus voornamelijk gewijd aan Joseph Haydn. Er is ook een kamer voor de componist Johannes Brahms (1833-1897).
Natuurlijk ook een weetje van Joseph Haydn. Haydn is de componist van Das Lied des Deutschen, een patriottisch drinklied, sinds 1922 het officiële volkslied van Duitsland. Na 1945 werd het verboden. De Duitse Bondsrepubliek gebruikte vanaf 1949 de Ode an die Freude van Beethoven als volkslied. Bondskanselier Adenhauer heeft zich echter hard gemaakt voor het oude drinklied en sinds 1952 werd het derde couplet weer als volkslied gezongen.
Natuurlijk ook weer terug naar Beethoven, maar nu in Wenen. Beethoven kom je veel tegen in Wenen. Zo heb je in Heiligenstadt een Beethovenmuseum, maar ook een klein Beethovenmuseum in het Pasqualati-haus. Mozart verbleef langdurig in Heiligenstadt, waar hij genoot van de wijn. Hij woonde een tijdje bij Heurigen Mayer am Pfarrplatz (nog steeds een wijnlokaal), waar hij onder meer werkte aan zijn beroemde Negende Symfonie. Er staan ook verschillende monumenten van Beethoven in Wenen, in het Beethovenpark, het Heiligenstädter Park en natuurlijk ook op het Beethovenplatz. Het Theater an der Wien heeft de wereldprimeur van zijn opera Fidelio gehad. Ondanks dat er nog veel Beethovenplekken zijn, zijn er in de loop van de tijd ook veel verdwenen. Toen hij stierf, werd hij begraven op het Währinger Friedhof, dat in 1887 werd opgeheven. Hij heeft nu een eregraf op het Zentralfriedhof
Zentralfriedhof, 2.5 km2 groot
Naast Beethoven is ook Franz Schubert hier herbegraven. Andere beroemde componisten, die een eregraf op dit kerkhof hebben, zijn Mozart, Johannes Brahms en familie Strauss. Hier ligt trouwens ook de popartiest Falco, bij ons bekend door Rock me Amadeus.
Stadtpark
Haydn, Mozart en Beethoven zijn in hun tijd de grote drie, waardoor Franz Schubert (1797-1818; ook van de Eerste Weense school) wat onzichtbaar blijft. Hij wordt pas echt beroemd na zijn dood. Zijn geboortehuis, waar vroeger 16 gezinnen woonden, is nu een museum. Net als Johann Strauss heeft hij ook een standbeeld in het Stadtpark, het oudste park in Wenen.
Het “gouden” beeld van Johan Strauss jr. is heel populair.
Strauss
Met Johann Strauss jr. (1825-1899), de koning van de Wals. Deze Weense familie heeft de walsen en operettes in Wenen groot gemaakt. Wilt u meer weten over de geschiedenis van deze familie van musici, dan moet u zeker een bezoek brengen aan het Museum der Johann Strauss Dynastie.
Aan Johann Strauss jr.is ook nog een apart museum (Johann Strauss Wohnung) gewijd, waarin u kennis maakt met zijn werk en ook zijn leven met vader sr., die niet wilde dat hij musicus werd of de jaloezie bij zijn twee broers.
Weer even een weetje: Ook Johann Strauss jr. trouwde in de Stephansdom.
Haus der Musik
Tenslotte nog even dit muzikale interactieve museum. Het is ca. 5000 m2 en heeft 5 etages. U komt hier alle beroemde componisten tegen, maar ook de Wiener Philharmoniker, die hun eerste optreden op 28 maart 1842 hadden en een begrip in Wenen zijn. Op de 3de etage kunt u virtueel dirigeren en op de 4de kunt u muziek- en operaregisseur zijn.
Er zijn natuurlijk nog veel meer beroemde componisten, maar wij laten het hier verder bij. Wel hebben wij nog een paar leuke, bijzondere, aparte weetjes:
Twee Duitse beroemde componisten Georg Händel en Johann Sebastian Bach waren beiden op het einde van hun leven blind. Al een bijzonderheid, maar daarbij komt dat zij door dezelfde chirurg zijn geopereerd, die beide operaties niet echt goed volbracht.
Weet u wat triskaidekafobie is? Arnold Schönberg leed hieraan. Het is een angst voor nummer 13 (volgens mij hebben Kinderen voor Kinderen hier ook nog een liedje over gemaakt). Schönberg heeft zijn hele leven nummer 13 vermeden, maar is uiteindelijk overleden op vrijdag de 13de juli.
Chopin, de Poolse componist heeft zijn laatste rustplaats op Père-Lachaise (ook zo’n beroemde begraafplaats) in Parijs. Chopin was echter met hart en ziel een Pool en is begraven met een urn met Poolse aarde.
Tchaikovsky had ook veel angsten. Een daarvan was, dat hij overtuigd was, dat zijn hoofd er af zou vallen. Hij dirigeerde daarom altijd met zijn kin in zijn linkerhand.
Richard Wagner was bevriend met de Beierse koning Luwdig II, die helemaal idolaat was van de muziek van Wagner. Ludwig werd geïnspireerd door de Wagneropera, Lohengrin, bij de bouw was zijn beroemde kasteel Neuschwanstein. Neuschwanstein betekent nieuwe zwanen steen vernoemd naar een van de hoofdpersonen uit de opera. Mocht u het kasteel bekend voorkomen, dan heeft u vast Doornroosje of Assepoester van Disney gezien. Het logo van Disney lijkt zelfs op het kasteel.
En nog zijn ze niet allemaal aanbod geweest. Wij hebben het niet gehad over Ravel met De Bolero of over de beroemde Italiaanse opera’s van Verdi, Puccini en Vivaldi, maar je moet nog wat over houden voor een eventuele nieuwe blog. Onze volgende blog gaat niet over muziek, maar over de schilderkunst van de Hollandse grootmeesters.
“De muziek zit niet in de noten, maar in de stilte ertussen.”
Wolfgang Amadeus Mozart
