Riga, ‘hoofstad van de Jugendstil’
Net als bijvoorbeeld Kampen en Harderwijk was Riga een welvarende Hanzestad in de Middeleeuwen. Dit is in deze parel aan de Baltische zee goed terug te zien aan alle barok en Jugendstil. Ondanks dat Riga noordelijk ligt, zijn de zomers er heel aangenaam en heeft Riga zelf een paar stranden, zoals ‘jurmala beach’, bij het centrum van Riga met een prachtig uitzicht over de Oostzee. Dit klinkt al goed en wij gaan kijken wat deze leuke stad nog meer heeft te bieden.
De Oude Stad ‘Vecrīga’
Ligt op de linkeroever van de Westelijke Dvina, met zijn 1020 kilometer lengte de langste rivier van de Baltische Staten (Estland, Letland en Litouwen). De stadsmuren zijn gesloopt, maar het is nog goed te zien, dat Riga een vestingstad was. Door de sloop is er ruimte ontstaan, die gebruikt is voor een stadspark met stadsgracht, die de Oude stad van de Nieuwe stad scheidt. Beide delen staan op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Wij beginnen met de wandeling door Riga bij het stadhuis van Riga.
Stadhuisplein
De oude binnenstad ligt rondom dit centraal gelegen plein, dat prachtige bezienswaardigheden heeft. Helaas werd tijdens de Tweede Wereldoorlog de oorspronkelijke gebouwen verwoest, maar gelukkig zijn er enkele herbouwd, zodat het Stadhuisplein een van de mooiste pleinen van de stad is.
Het plein heeft prachtige bezienswaardigheden, zoals ‘Zwarthoofdenhuis’, gebouwd door de Broederschap van de Zwarthoofden, een gilde voor ongetrouwde Duitse kooplieden.
Wij lopen verder de Oude Stad in. Je kan hier heerlijk rondslenteren, maar wij volgen een route (ruim 2 kilometer) langs de bezienswaardigheden van ‘Vecrīga’ tot aan het Vrijheidsmonument op de grens tussen oud en nieuw. Let tijdens het slenteren of gericht wandelen naar de bezienswaardigheden van je keuze op de verscheidenheid in architectuur in Riga. Van hout tot art nouveau, van modern tot gothiek, maar vooral de kleurrijke huizen en leuke beelden, zoals de katten op ‘het Kattenhuis’. De eigenaar van dit huis mocht niet in het Zwarthoofdenhuis, omdat hij geen Duitser, maar Let was. Hij was daar gepikeerd over en liet allemaal katten met de staart omhoog op zijn huis plaatsen. In eerste instantie met hun achterwerk naar de gilde, maar deze moest hij op last van de rechter draaien.
Petrikerk
Is nog in gebruik door de Letse Evangelische Lutherse kerk en opdragen aan Petrus. De kerk stamt oorspronkelijk uit 1209, maar na zware stadsbranden is de kerk regelmatig gereconstrueerd. Het is nu een mooie gotische kerk met een 72 meter hoge toren (met lift), die je een schitterend uitzicht over de stad geeft.
Dom van Riga
Ook in de mooie gotische stijl van de Baltische staten en de grootste kathedraal in de Baltische staten. Ooit gebouwd in de 13e eeuw, maar door de eeuwen is er veel veranderd en dit heeft gezorgd voor een mooi mengelmoesje aan stijlen. Het oudste deel is het altaar, dat romaans is. De basiliek is voornamelijk gotisch en de 90 meter hoge toren uit de 18de eeuw is barok. Met een beetje zon wordt de dom mooi weerspiegeld in de Daugava. De kerk lag bij de bouw op een heuveltje, maar de straten er omheen zijn steeds verhoogd om overstroming tegen te gaan, waardoor de kerk nu lager ligt.
Drie Broers
Is een complex met drie huizen aan de Maza Pilsstraat. De gebouwen zijn uit verschillende perioden, zoals het huis op nr. 17. Dit is het oudste bakstenen huis van Riga en dateert van rond 1500. Dit huis heeft een gotische stijl, terwijl het huis in het midden uit de late renaissance is (maniërisme 1525-1580) en het derde huis, dat duidelijk uit de baroktijd (eind 17de eeuw) is.
Waarom de Drie Broers? In Tallinn (Estland) staat een soortgelijk gebouw (drie koopmanshuizen) en dat staat bekend als de Drie Zusters
Slot van Riga
Het kasteel, dat in 1330 werd gesticht aan de oevers van de Westelijke Dvina, ligt in het centrum van de stad. Tegenwoordig woont hier de president van Letland.
Sint Jakobskerk
Een van de oudste kerken van Riga. Voltooid in 1300, maar met een toevoeging in de 15de eeuw van de twee bovenste verdiepingen van de toren en de spits, die als enige spits in de stad gotisch is. De klok aan de buitenkant heeft ook, wat heel bijzonder is, zijn mechanisme buiten de toren (onder het kleine dak).
Leuke anekdote: De klok uit 1509, gemaakt in Nederland, was een ‘Zondaarsklok’, want deze zou luidden als er een overspelige vrouw langs kwam. Om huwelijken te redden is de klok verwijderd. In 2001 tijdens het 800-jarig bestaan van Riga is er een nieuwe klok geschonden door Letten, die in de Verenigde Staten woonden.
De Zweedse poort
ook met een bijzonder (minder leuk) verhaal. Boven de poort woonde de Zweedse beul en als er een executie plaatsvond, dan legde hij een roos in de vensterbank. Wie zin had, kon komen kijken. En dan is er ook nog de mythe van de liefde tussen een meisje uit Riga en een Zweedse soldaat. Zij ontmoetten elkaar stiekem bij de poort, maar werden betrapt. Zij zouden beiden levend zijn ingemetseld in de Zweedse Poort. Geliefden, die samen door de poort lopen, zouden hun stemmen horen.
De poort is tijdens de Zweedse overheersing in 1698 gebouwd en is de enige overgebleven stadspoort. De poort werd gebouwd om de kazerne, net buiten de stad, te verbinden met het stadscentrum. De straat Trokšņu iela, die de poort met het centrum verbindt, is een leuke gezellige straat.
Poedertoren
Deze reeds bestaande toren (deel van de stadsmuur) werd in de 16de eeuw omgebouwd voor het gebruik van kanonnen. Vanaf de toren konden elf kanonnen tegelijk worden afgevuurd.
De toren maakt nu deel uit van het Letse Oorlogsmuseum.
Wij zijn nu op de grens van de Oude en de Nieuw stad:
Vrijheidsmonument
Het monument uit 1935, toen Letland tussen beide Wereldoorlogen onafhankelijk was, is door de Letse kunstenaar Karlis Zale gemaakt. Het geld ervoor is door de Letse bevolking samengebracht. Het vrouwelijke vrijheidsbeeld Milda staat op een hoge sokkel, naar het westen gericht en houdt drie sterren omhoog. Deze sterren staan voor de drie regio’s van Letland.
Tijdens het communistische regime was het monument het symbool van de onafhankelijks-beweging. De Sovjets durfden uit angst voor een massale volksopstand het niet weg te halen. Er ging destijds wel een wrang grapje rond, dat het Vrijheidsmonument eigenlijk een reisbureau was. Wie er namelijk bloemen neerlegden, liep de kans op een enkele reis naar Siberië.
Nu op naar de Nieuwe Stad
De Nieuwe Stad ‘Centrs’
Ligt ten oosten van de Westelijke Dvina en is het hoogtepunt van Jugendstil (Art Nouveau), nergens zijn zoveel gebouwen uit de vroege 20e eeuw bewaard gebleven. Tijdens de Sovjettijd (1940-1991) waren er namelijk geen middelen om te slopen. Na de onafhankelijkheid in 1991 werd gestart met restauratie van de mooi versierde gevels.
Voor de kenner: veel van de beroemdste gebouwen zijn van architect Michail Eisenstein.
Art Nouveau District
De echte Jugendstilliefhebber zal zijn ogen uitkijken in de Elizabets Iela en Alberta Iela. Deze twee straten liggen in het art nouveau district, waarbij op Alberta Iela nummer 12 het Art Noveau Museum gelegen is. Dit woonhuis van een van de meest vooraanstaande Jugendstilarchitecten van Letland, Konstantīns Pēkšēns, is helemaal in deze stijl ingericht. Heel mooi is de trap, die rijk versierd is met onder andere bloempatronen.
Er zijn verschillende stromingen in de Jugendstilarchitectuur in Riga. Zo heb je op nummer 8, even verderop bij het museum, een mooi blauw gebouw in de electische Jugendstil. Aan de Strēlnieku Iela 4a is hier nog een prachtig voorbeeld van.
Veel decoratie is afkomstig uit de natuur, maar er zijn ook een aantal vrouwelijke figuren te zien, zoals op de Alberte Iela nummer 13 of de vrouwelijke hoofden op nummer 2a.
Het Art Nouveau district is zo’n kwartier lopen vanaf het Vrijheidsmonument.
Wij eindigen hier onze tocht door Riga. Een onverwacht leuke en mooie stad.
Met een rolstoel door Riga valt vaak niet mee, omdat deze oude stad veel kasseistraten heeft. Gelukkig zijn de lijnbussen wel geschikt voor rolstoelgebruikers en zoals in veel steden is hier ook de hop-on-hop-off bus.