In de voetsporen van de ridders
De Middeleeuwen,
Deze week doen wij de Middeleeuwen, die begonnen in de 5e en liepen tot de 15e eeuw. Na het vertrek van de Romeinen kwamen de Vroege of Donkere Middeleeuwen. Deze periode laten wij even voor wat zij waren, een periode van verval, doordat het Romeinse Rijk instortte, maar ook van landverhuizingen, invallen door Vikingen.
Wij gaan voor de hoge Middeleeuwen, de periode van stabiliteit en groeiende economie en handel. De periode van de Hanzesteden, maar ook kruistochten en de Romaanse bouwkunst.
Hanze
Het Hanzeverbond groeide in de Middeleeuwen uit tot een enorme handel-samenwerking met ca. 150 leden, waarvan de meeste in Nederland en Duitsland, maar ook in België, Scandinavië, Polen, tot in Rusland, Spanje en Portugal.
In deze tijd waren steden, zoals Amsterdam en Rotterdam nog kleine dorpjes. In Nederland hadden we toen 22 Hanzesteden, vooral in het oosten van ons land door de handel via Oostzee en Zuiderzee en dan door over de IJssel. Kampen met zijn ligging aan Zuiderzee en IJssel was hier een belangrijke schakel.
Hanzesteden Nederland
In deze blog gaan wij 9 Hanzesteden even kort bezoeken en daarna Middeleeuwse plaatsen in andere Europese landen, waarbij het leuke is, dat dit nu niet de belangrijkste steden van het land zijn.
Kampen
Hier ligt nog een replica van de Kogge, het handelsschip dat in de tijd van de Hanze zo belangrijk was. De Kogge is ontwikkeld uit het Vikingschip en zo’n 30 meter lang, goed voor ca. 200 ton aan goederen.
Kampen heeft veel meer historie. De Hanzestad heeft ruim 500 monumenten, dus volop keuze, zoals de mooie stadspoorten, de Sint Nicolaaskerk en het Gotisch huis. In Kampen vind je ook nog veel ambacht, zoals de laatste (vroeger waren er 100) nog actieve sigarenfabriek “de Olifant “, de eeuwenoude smederij of de bierbrouwerij “ de Wereld”.
Elburg
Werd ook “groot” (Elburg is 350 X 270 meter) door de handel over de Zuiderzee. In Elburg kan je niet verdwalen, want binnen de muren van de vestingstad is alles rechttoe-rechtaan, een kaarsrecht stratenplan met de Vischpoort als toegang. Het heeft pittoreske straatjes met keitjesstoepen. Deze stoelen zijn van witte en zwarte keitjes en hebben soms afbeeldingen, dan kan je zien wat voor bedrijfje hier zat of de stenen matten voor de deur.
Harderwijk
De oude binnenstad van Harderwijk heeft ook ca. 100 monumenten en sinds 1969 een beschermd stadsgezicht. Ook hier kan je heerlijk dwalen door de Middeleeuwen met de stadsmuur en de Vischpoort en Smeepoort. Het stadhuis is in de Middeleeuwen gebouwd en later in 1837 in neoclassicistische stijl herbouwd. Weet u waar Harderwijk ook bekend om is? Om de vele, leuke en lekkere restaurantjes.
Hasselt
Was een belangrijk religieuze plek, een echte bedevaartsoord. Er komen twee pelgrimsroutes samen in Hasselt, namelijk het Jabikspaad uit Friesland en het Jacobspad uit Groningen.
Hasselt is, een echte Hanzestad waar Het Zwarte Water door de stad loopt met een stadgracht. De grachtengordel van Hasselt heeft Amsterdamse allure met de Baangracht, Heerengracht, Prinsengracht en Brouwersgracht.
Zwolle
Met de beroemde Peperbus, Sassenpoort, maar ook de Grote Kerk en nog een stukje oude stadsmuur uit de 15e eeuw. Wat zeker een bezoek waard is, is de boekhandel Waanders. Deze zit in een kerk met unieke uitstraling. Zwolle is dan wel een oude vestigingsstad, maar heeft ook moderne plekjes, zoals het museum de Fundatie met een grote collectie beeldende kunst met meesterwerken uit vier eeuwen kunst.
Hattem
Had ook een rijke periode in de Middeleeuwen, zoals te zien is aan de mooie koopmanshuizen in de binnenstad. Op veel plekken is nog te zien, dat Hattem een vestingstad is, bijvoorbeeld aan de delen van de oude stadsmuur met de 14 eeuwse Dijkpoort.
Deventer
Met als pronksteen de Lebuiniskerk, was zelfs even kort kathedraal van het bisdom Deventer (1559-1591). Deventer heeft ook het oudste stenen woonhuis van Nederland, namelijk de Proosdij uit de 12de eeuw. Overal zie je oude panden met bijzonder gevelstenen en eeuwenoude pleinen.
Zutphen
Heeft als bijnaam de Torenstad. Het heeft een skyline met een paar grote, maar ook een groot aantal kleine torens. Ook hier is de binnenstad nog heel Middeleeuws met veel historische pakhuizen, koopmanshuizen, hofjes en steegjes. Je kunt hier heerlijk (door de Middeleeuwen) ronddwalen.
Doesburg
Wordt ook nog steeds door water omringd. In de 14de eeuw kwam er een nieuwe wal om de stad tegen het rivierwater te beschermen. Hierna is het stratenplan niet veranderd. Het hoogste punt is de Gasthuisstraat. Alles is binnen loopafstand, prachtige gebouwen in Middeleeuwse straten. Bij Doesburg hoort natuurlijk ook een bezoek aan de mosterdfabriek.
De Hanze heeft destijds ook kantoren in het buitenland, zoals Londen, Brugge
Londen
Meer over Londen leest u in onze eerdere blog: Toegankelijk Londen
Brugge
Alsof u in het openluchtmuseum rondloopt met de oude straten, prachtige gevels en leuke pleinen. Om helemaal terug te gaan in de tijd kunt u ook een tocht met de paardenkoets maken. Als was al bewoning in de Romeinse tijd, de naam Brugge is eind 9de eeuw ontstaan. In de Middeleeuwen beleefde Brugge haar beste periode en was het de belangrijkste stad van Noordwest Europa. Dit is duidelijk te zien aan bijvoorbeeld de Grote Markt, Eiermarkt, maar ook de Belfort-Halle. De opstand van Vlaanderen bekende het einde van Brugge en kwam Antwerpen tot bloei.
Bergen
Voor meer Bergen onze blog:
https://atotzreizen.nl/bergen-en-omgeving/
https://atotzreizen.nl/bergen-tips/
Novgorod
Even naar Rusland. Novgorod betekent “ nieuwe stad”, maar is een van de oudste steden van Rusland. De stad werd al gesticht in 850 door de Vikingen. In de Middeleeuwen kwam het onder tsaar Ivan III. De Kremlin van Novgorod is de oudste van Rusland met de Sofiisky-kathedraal en de klokketoren, waarvan Ivan de Verschrikkelijk de klokken in de rivier dumpte.
Novogord heeft veel witte kerken, die eigendom waren van de kooplieden, die de kerken gebruikten als huiskapel, maar ook als opslagplaats.
Nantes
Aan de Loire, 55 km van de oceaan, ideaal voor een handelsstad. Nantes is vroeger de hoofdstad van Bretagne geweest. Uit die tijd stamt het kasteel Ducs met zijn ophaalbrug en vestingmuren. Ook aan de gebouwen op de kades is te zien, dat in de bloeitijd Nantes de belangrijkste haven van Frankrijk was.
Door de Oostzeehandel en later de VOC viel in de 16de eeuw de Hanze uit elkaar, maar de mooie gebouwen, straten en pleinen bleven gelukkig bewaard.
Wij hebben nu wel veel de Middeleeuwen bekeken, maar geen ridders. Eigenlijk is daar ook niet veel van te zien in de vorm van de ridders zelf. Natuurlijk wel op schilderijen, in musea en door de standbeelden, maar verder zien wij eigenlijk alleen nog hun kastelen en de vestingsteden en -muren.
Voor echte vestingsteden gaan wij nog even in een paar Europese landen langs, want er zijn stadjes/dorpen, waar je weinig fantasie nodig hebt om ridders te zien, zoals in
Frankrijk – Carcassonne
Dit Middeleeuwse vestingstad ligt in het zuiden van Frankrijk, tussen Narbonne en Toulouse. De benedenstad uit de 18-19de eeuw is best mooi, maar het klapstuk is de bovenstad, La Cíte, een ommuurd Middeleeuws deel. Het kasteel is een onderdeel van de stadsmuur. Binnen in de oude stad zijn leuke straatjes en pleintjes.
Spanje – Segovia
Deze oude stad aan de voet van de Sierra Guadarrama ligt op een rots, waar de rivieren de Eresma en Clamores samenkomen. Ook hier is het bovenste deel ommuurd en staan veel Romeinse en Middeleeuwse monumenten. Nog even een bijzonder bezienswaardigheid van de Romeinen: het aquaduct van Trajanus, dat op 28 meter hoogte deels door het centrum loopt. Het bestaat uit 160 bogen en is hier en daar 2 verdiepingen.
Italië – San Gimignano
Nu naar Toscane, waar dit mooie Middeleeuwse stadje ligt. Het Middeleeuwse Manhattan, zoals dit plaatsje wordt genoemd, heeft een groot aantal torens, die vanuit de verte al te zien zijn. Ooit waren dit er 72. Over het aantal dat er nu staat, bestaat een verschil in mening. Er wordt gesproken over 13, 14 of 16. Uit eigen ervaring weet ik, dat het moeilijk is om ze tellen, want door het slingerweggetje erheen is tellen niet eenvoudig.
Portugal – Óbidos
Wij hebben voor Óbidos met een van de zeven wonderen van Portugal, het Castelo de Óbidos, gekozen. Maar niet alleen vanwege het kasteel, maar ook de stadsmuur, waarvan een deel nog toegankelijk is en een mooi uitzicht geeft over de oude stad en de omgeving. In het centrum staan witgeverfde huisjes met vaak een gele of blauwe streep.
Nu nog even weer wat noordelijker
Duitsland – Rothenburg ob der Tauber
Een van de mooiste stadjes aan de Romantische Strasse, een 460 km lange route met mooie Rothenburg en het sprookjeskasteel Neuschwanstein als topstuk. Gelukkig is het oude centrum met stadsmuur en toegangspoorten met torens, zoals de Galgentor en Kobolzeller Turm in de Tweede Wereldoorlog ongeschonden gebleven, terwijl in 1945 half Rothenburg in as werd gelegd.
Zweden – Visby
Op het eiland Gotland was de stad van de Vikingen en de belangrijkste Hanzestad van de Baltische staten. Visby is de best bewaarde vesting in Noord-Europa met stadsmuur, stadspoorten en 13de eeuwse torens. In augustus is er een Middeleeuwse week met grote markt en mensen in Middeleeuwse kleding.
Denemarken – Ribe
De oudste stad van Scandinavië, in de 10de eeuw al een bisdom met de Domkerk, waar later COBRA-schilder Pedersen de koepel schilderde. Ribe ligt 5 kilometer van zee en de rivier loopt door de stad. Het water kreeg in Ribe een beschermende functie, in de vorm van een slotgracht, waardoor er geen stadsmuur nodig was. In de stad staan statige koopmanshuizen, maar de vakwerkhuizen zijn ook heel leuk om te zien.
Polen – Torun
We kunnen nog wel even doorgaan, want er is nog heel veel Middeleeuws moois in Europa te vinden. Wij besluiten alleen nog even naar Polen te gaan, omdat deze ook nog tot de Hanze behoorde.
Torun is niet alleen bekend om zijn Middeleeuwse binnenstad, maar ook door de astronoom Copernicus. De stad heeft ook nog de ruïnes van een Teutoons ridderkasteel.
Nog heel veel Middeleeuws te zien in Europa. Wij zullen zeker nog vaak van dit moois tegenkomen in onze blogs.
Wij vonden volgende uitspraak van Thomas van Aquino, Italiaans filosoof (ca.1225-1274) wel passend, waarbij wij blij zijn, dat het schip niet in de haven is gebleven, maar handel heeft gedreven en ons veel Middeleeuws moois heeft gegeven: