Krakau
het Florence van het noorden
Krakau is een stad vol historische gebouwen, zoals de gotische kathedraal ter ere van de heilige Stanislaus. Het is ook een van de weinige steden in Polen, die niet in de Tweede Wereldoorlog is gebombardeerd, waardoor veel cultureel moois bewaard is gebleven. Vandaar de bijnaam het Florence van het noorden of het Poolse Rome. Krakau staat daardoor al sinds 1978 op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
Doordat Krakau een middeleeuwse stad is, lijkt het niet zo geschikt voor een bezoek wanneer je moeilijk ter been bent of in een rolstoel zit. Dit klopt echter deels, want tijdens de middeleeuwen had Krakau een stadsplanning met vrij brede straten en vlakke bestrating. Natuurlijk hebben veel gebouwen tenminste een drempel en zijn er in de joodse wijk Kazimierz veel kinderkopjes in de smalle straatjes. Toch is er een beter toegankelijkheid, dan je zo verwachten. Zeker als je bedenkt, dat er de laatste jaren door verbouwingen en allerlei initiatieven de stad beter toegankelijk is en wordt gemaakt.
Natuurlijk komt ook Auschwitz aanbod in deze blog, maar wij gaan eerst de mooie stad Krakau bekijken.
Binnenstad
Krakau ligt in het zuiden van Polen aan de rivier Wisla en is zelfs zo’n 5 eeuwen de hoofdstad van het land geweest. De oude stadsmuren zijn er niet meer, maar daar ligt nu een mooi groen park, Planty. Heerlijk om even te relaxen, maar ook hier cultuur met de fonteinen en standbeelden van onder meer Copernicus. Na het park kom je in de oude stad met de Wawel. Op deze heuvel het koninklijke kasteel en de kathedraal, die behoren tot de hoogtepunten van deze mooie stad.
Wawel
is een plek vol legendes. Een van de beroemdste en belangrijkste is die over de draak, die in de grot onder heuvel woonde. Pas toen de draak werd verslagen door een schoenmakerszoon, kon er op de heuvel gewoond worden. De Wawel heuvel is echt de moeite waard, ook als je geen bezoek wil brengen aan het museum in het kasteel of de kathedraal. Het is fijn om wat rond te dwalen tussen de prachtige gebouwen en je hebt er een heerlijk uitzicht over de Wisla en Krakau.
De Wawel kathedraal is door de schittering van het met goud ingelegde dak vanuit de hele stad te zien. In de kathedraal liggen Poolse koningen begraven en natuurlijk de relieken van de heilige Stanislaus.
Het Wawelkasteel is een sprookjesachtig kasteel, waar nu een kunstmuseum in gevestigd is. De binnenplaatsen, die zonder kaartje te bezoeken zijn, zijn goed rolstoeltoegankelijk. In het bezoekerscentrum is een invalidentoilet. Het kunstmuseum is niet echt rolstoelvriendelijk.
Nu hoor ik je zeggen, maar ik lees: Wawel heuvel. Klopt, de Wawel heuvel is 228 meter hoog, maar er is ook een weg naar boven. Controleer wel of je nog toestemming van het kasteel nodig hebt om naar boven te rijden.
Onderaan de heuvel ligt de Drakengrot met het standbeeld van de draak Smok Wawelski, die van tijd tot tijd vuurspuugt.
Rynek Glówny
Het grote marktplein van Krakau met het Rynek Underground en de Mariakerk.
Rynek Underground
Is een museum over de opgravingen, die gedaan zijn onder het plein en toont je de eeuwenoude geschiedenis van Krakau. Het is een modern gebouw, waarbij de opgravingen onder het marktplein de basis vormen. Je ziet hier de funderingen van oude lakenhallen, graven uit de tijd, dat de kerk hier nog zijn kerkhof had en nog meer zaken, die tijdens de opgravingen naar boven kwamen. Het is een interactief museum met veel over de zouthandel uit de middeleeuwen. Het is een rolstoelvriendelijk museum met goed toegankelijke toiletten.
Mariakerk
of eigenlijk Basiliek is prominent aanwezig in Krakau met haar twee ongelijke torens. Er is uiteraard een bloederige legende, die hoort bij de ongelijke torens. Het verhaal gaat, dat twee broers elk een toren moesten maken. Die werd een wedstrijd. Toen een broer op 81 meter hoogte was, stak hij zijn broer, wiens toren 69 meter was, dood.
Vanaf de hoogste toren blaast elk uur een trompetter. En ja, weer met een legende. De wachter sloeg door het blazen op zijn trompet alarm toen het Tataarse leger Krakau wilde veroveren. Tijdens het blazen kwam hij om het leven door een pijl in zijn keel. Het alarm stopte, maar elk uur hoor je nu de melodie, die ook nog steeds plots stopt.
De kerk is een Pool-gotisch bouwwerk met een prachtig interieur met mooie altaren.
Kazimierz
De oude joodse wijk, die helaas veel smalle straatjes en kinderkopjes heeft, was lang een eigen stad, maar werd in de 19e eeuw een onderdeel van Krakau. De wijk heeft negen synagogen, waarvan de belangrijkste de Stara Synagoga is.
Kazimierz staat nu ook bekend om zijn leuke uitgaansleven, maar dat is wel anders geweest. In de Tweede Wereldoorlog deden hier de nazi’s een inval en moest de joodse bevolking verhuizen naar een kleine getto aan de andere kant van de rivier. Kazmimierz stond leeg en dat bleef lang zo. De wijk raakte in verval tot de film Schindler’s List werd opgenomen. Hierdoor kwam de wijk weer in de belangstelling.
Ghetto Krakau
Net buiten het centrum van Krakau, in de wijk Podgórze, ligt het oude getto van Krakau, waar de joodse bewoners in erbarmelijke omstandigheden leefden en werkten.
Op het Plac Bohaterow Getta, ‘plein van helden van het getto’ staat met een monument van lege stoelen als symbool voor de leegte na de definitieve ontruiming in maart 1943. Aan het plein ligt het Apteka Pod Orlem, de apotheek is nu een museum. Ook zijn er nog gedeeltes van de muur, die om het getto stond, te zien. Verder veel gedenkplaten, die de geschiedenis van het getto vertellen.
En natuurlijk:
Fabriek van Oskar Schindler
De film Schindler’s List is voornamelijk opgenomen in Kazimierz, maar het verhaal speelt in de wijk Podgórze. Het lukt Schindler om 1100 mensen te redden van deportatie naar concentratie-/ vernietigingskampen.
De fabriek is nu een museum, die deels over Schindler, zijn fabriek en lijst gaan. Zo zie je zijn kantoor, maar het grootste deel gaat over Krakau onder de nazi-bezetting.
Het museum is rolstoelvriendelijk met een toegankelijk toilet voor de kassa.
En dan mag hierna natuurlijk Auschwitz niet in onze blog ontbreken.
Auschwitz
Dit concentratiekamp, dat een indrukwekkende herinnering aan de verschikkingen van de Holocast uit de Tweede Wereldoorlog is geworden, ligt op 1,5 uur rijden van Krakau in het Poolse stadje Oświęcim en bestaat uit meerdere concentratie-en vernietigingskampen. De oudste is Auschwitz I met de aangrijpende ingangspoort met de woorden ‘Arbeit macht frei’. In Auschwitz I is te zien hoe het leven in de stenen barakken was.
Even verderop (een paar kilometer) ligt Auschwitz II, wat meer bekend is onder de naam Birkenau, hier zijn de meeste mensen omgekomen. Dit is het kamp, waar door de toegangspoort de beruchte spoorlijn loopt, met de houten barakken en prikkeldraad.
Het kamp is uiteraard niet handig met een rolstoel, maar wij begrijpen dat je dit bijzondere monument wil zien. Bedenk, dat je niet de enige bent, die in een rolstoel het kamp bezoekt. Denk maar aan de overlevenden en veteranen, die Auschwitz bezoeken.
Birkenau is het meest toegankelijk, omdat dit enigszins vlak is. Auschwitz I heeft kinderkopjes en de gebouwen veel trappetjes.
Onze tip is om met ‘eigen vervoer’ te komen, want bus en trein stoppen circa 2 kilometer voor het kamp. Wellicht ook eigen gids boeken, zodat je tijdens je bezoek zelf kijkt wat wel en niet lukt.
Om met dit zware onderwerp de blog te eindigen, vonden wij zwaar. Daarom nog een bezienswaardigheid, ook buiten Krakau.
Wielickza, de zoutmijn
ligt net buiten Krakau met mijngangen van totaal zo’n 300 km en circa 350 meter onder de grond. Nu wordt er haast geen zout meer gewonnen, maar wel een bijzonder plek om te bezoeken. Het staat ook op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Er zijn ondergrondse meren en kunstwerken van zout, maar het meest buitengewone is de ondergrondse kathedraal, volledig uit zout.
Voor mensen met rollator of rolstoel (>59 cm breed) is er een speciale route mogelijk, want je kan met een lift naar beneden. De toiletten bij de ingang zijn rolstoeltoegankelijk.
Wie de ziel van Polen wil leren kennen – laat hem die zoeken in Krakau!
Wilhelm Feldman