Kunstwerken
Na onze beroemde Hollandse meesters nu naar beroemde kunstwerken. Bij de beroemde schilderijen hebben wij een top 10 gemaakt en voor drie daarvan blijven wij bij de beroemde meesters van vorige week.
De Nachtwacht (1642) – Rembrandt
op naar het Rijksmuseum voor wel één van de beroemdste schilderijen ter wereld. Rembrandt heeft hier de compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh geschilderd. Het is het grootste doek van Rembrandt is 379,5 cm x 453 cm. Het leuke is ook, dat Rembrandt zichzelf ook in het schilderij heeft getekend.
Het Rijksmuseum heeft naast de Nachtwacht natuurlijk nog veel meer beroemde kunstwerken in zijn ruim 80 zalen, zoals het Melkmeisje en het Straat van Vermeer.
Er is echter ook een verzameling beeldhouwkunst en kunstnijverheid en een Aziatisch Paviljoen met het beroemde Shiva Nataraja-beeldje.
In onze blog: de Hollandse Meesters hadden wij in Amsterdam de Rembrandtwandeling. Er is ook een Rijksmuseumwandeling. Deze leidt u van de Dam naar het Rijksmuseum. Het paleis op de Dam ziet u in het Rijksmuseum terug op het schilderij van Gerrit Adriaensz Berckheyde. Van de Dam gaat het naar de Singel, waarvan de Singelbrug te zien is op een schilderij van George Hendrik Breitner. Dan naar de Klovenierbrugwal, die wij al kennen van de Rembrandtwandeling. Hier ziet u op de plek, waar de schuttersgilde was gevestigd, de schutters hoog op de gevel staan. Voor de Staalmeesters gaan wij naar Staalstraat 7, waar je op de daklijst een gebeeldhouwd geplooid doek ziet. Dit verwijst naar de vroegere functie van het gebouw, wat onderdeel was van de textielindustrie Het Staalhof. Bij de hoek Herengracht/Vijzelstraat komen wij op het punt van het schilderij: Gezicht op de Gouden Bocht in de Herengracht, van Berckheyde. En dan de museumstraat met het Rijksmuseum, dat in 1885 om De Nachtwacht heen is ontworpen.
Meisje met de Parel
Weer een wereldberoemd Nederlands kunstwerk. Ook deze hangt nog in Nederland, namelijk in het Mauritshuis in Den Haag.
Het schilderij van Vermeer is geen portret, maar een tronie.
Een tronie is een fantasiekop. Met een tronie wordt een bepaald type of karakter uitgebeeld. Het schilderij heette tot 1995 Meisje met Tulband, maar het museum vond Meisje met de Parel een betere naam. In 2014 kwam men echter tot de conclusie, dat de oorbel geen parel kon zijn door de weerkaatsing, peervorm en grootte.
Gelukkig heeft men toen besloten de naam niet weer te veranderen.
Het Meisje met de Parel is niet altijd zo beroemd geweest. De film Girl with a Pearl Earring heeft zeker aan de bekendheid bijgedragen. Het Meisje kom je nu ook overal in allerlei variaties tegen, zoals bijvoorbeeld het Meisje in zwart-wit van Banksy (meer hierover in onze laatste blog in maart = kunstmaand) in Bristol. Uiteraard heeft het Mauritshuis nog meer meesterwerken, zoals De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp van Rembrandt of De stier van Potter.
Wanneer u rond wil kijken in het Mauritshuis kan het nu ook thuis met deze virtuele tour:
https://www.mauritshuis.nl/nl-nl/verdiep/de-collectie/virtueel-mauritshuis/
Sterrennacht
Ons derde wereldberoemd Nederlands schilderij van Vincent van Gogh is niet in Nederland, maar hangt in het Museum of Modern Art in New York. Vincent was al 27 toen hij kunstenaar werd en 10 jaar later overleed hij, maar in die periode heeft hij wel zo’n 900 schilderijen en 1100 werken op papier gemaakt. En van al dit werk wordt Sterrennacht als zijn beste werk gezien. Vincent maakte het schilderij in de periode, dat hij voor psychiatrische behandeling in Saint-Rémy-de-Provence was. De meeste schilderijen van Vincent zijn gemaakt in de buitenlicht. Dit schilderij is echter uit het geheugen geschilderd.
Het Museum of Modern Art (MoMa) is na het Louvre het populairste kunstmuseum ter wereld met normaalgesproken jaarlijks zo’n 6,1 miljoen bezoekers. Het heeft van de grootste collecties moderne kunst met meer dan 200.000 kunstwerken
Leuke weetje: het museum is gratis op vrijdagen van 4 tot 8.
Guernica
Dit gigantische doek (27 m2) van Pablo Picasso is gemaakt voor de Wereldtentoonstelling in 1937 in Parijs, een hele bijzondere tentoonnstelling zo tussen twee wereldoorlogen, waarbij de dreiging van de Tweede Wereldoorlog al voelbaar was. Picasso maakte het schilderij op verzoek van de Spaanse republikeinse regering. Op dat moment werd Guernica gebombardeerd door Duitse en Italiaanse vliegtuigen, die de nationalisten van generaal Franco steunden in de Spaanse burgeroorlog. Picasso had zich al eerder in zijn werk tegen Franco gekeerd.
Naast het kunstwerk hing dit gedicht : “De dood en de weerzinwekkendheid van onze vijanden hebben de monotone kleur van de nacht.” van Paul Eluard, dat de lading van het kunstwerk nog verder benadrukt.
Guernica is langdurig uitgeleend aan het MoMa, maar maakte ook een reis over de wereld en heeft in Nederland in het Stedelijk Museum gehangen. Picasso wilde niet dat Guernica naar Spanje kwam, zo lang Franco aan de macht was. Picasso overlijdt in 1973, 2 jaar eerder dan Franco en maakt dus niet meer mee, dat zijn kunstwerk naar Spanje komt. In 1981 komt Guernica naar Spanje en hangt nu in het Museum Reina Sofía in Madrid.
De Volharding der herinnering
Er hangen veel werken van Dalí ook in het Museum Reina Sofia, maar dit kunstwerk hangt in Moma. Eigenlijk kent iedereen dit schilderij wel. Het is dat bruine schilderij met die slappe horloges. Het landschap, wat te zien is, is gebaseerd op de kust van Catalonië bij Cap de Creus, een van de favoriete onderwerpen van Dalí. Het is een van de bekendste surrealistische werken. In onze blog over de moderne kunst komt Dalí dan ook zeker terug. Mocht u in Nederland werk van Dalí willen zien, dan kunt u terecht in het museum Boijmans van Beuningen.
Wij verlaten Spanje en gaan nu naar de Italiaanse kunstenaars, Leonardo da Vinci, Botticelli en Michelangelo, wiens kunstwerken zeker in ons lijstje niet mag ontbreken.
De schepping van Adam
Hiervoor gaan wij naar Rome, of om wat nauwkeuriger te zijn, naar Vaticaanstad met zijn vele mooie kunstwerken. De schepping van Adam door Michelangelo is wel de bekendste hiervan. Wie kent niet de afbeelding van de vinger van Adam, die de vinger van god bijna aanraakt. Het schildering maakt onderdeel uit van het fresco op het plafond van de Sixtijnse kapel en is 4,8 bij 2,3 meter groot. De totale fresco is 500 m2 en bestaat uit meer dan 300 figuren. Michelangelo werkte vier jaar lang aan de fresco, omdat hij het schilderde vanaf een steiger, zag ook hij pas het geheel bij de onthulling. Het vele bloot leverde veel tegenstand en in 1564 werd tijdens het Concilie (vergadering christelijke kerkleiders) van Trente besloten ze te bedekken met kleding, vijgenbladen e.d. In de jaren’80 is de fresco weer in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht.
De Sixtijnse kapel is natuurlijk bekend om de fresco’s, maar is ook de ruimte waar de paus wordt gekozen. Er wordt dan een extra schoorsteen in het dak van de kapel geplaatst voor de uitslag van de stemrondes, zwart of witte rook.
Geboorte van Venus
Van Botticelli zijn ook veel kunstwerken te zien in de Sixtijnse kapel, maar zijn beroemdste werk de Geboorte van Venus hangt in het Uffizi in Florence, ook een stad vol Middeleeuwse kunst. Dit schilderij zult u vast vaker ergens afgebeeld hebben gezien, met Venus op de schelp. Venus was een dochter van de god Jupiter en godin Dione geboren uit het schuin van de zee rond Cyprus. Zij was het mooiste wezen ooit. Door de schoonheid en ook wel licht erotische beeld van Venus was zij heel populair bij de Griekse en Romeinse kunstenaars. In het begin van 15e eeuw kwam het humanisme, waarvan de volgers zich richten op de klassieke oudheid, zo ook Botticelli. Het schilderij is in opdracht van de beroemde (of beruchte) familie De Medici uit Florence geschilderd. Het Uffizi, waar het schilderij hangt, is een van de oudste musea ter wereld, ooit opgericht door De Medici in een van hun paleizen. Hier hangt de beroemde Italiaanse schilderijkunst van de late Middeleeuwen tot de Baroktijd met werken van Michelangelo, Raphaël, maar er hangt ook een zelfportret van Rembrandt.
Wist u dat Nederland ook een Botticelli heeft? Het hangt in het depot van het Rijksmuseum nu* nog in Lelystad, dus helaas niet voor bezoekers zichtbaar. In Nederland staan (of hangen) zeker 65 miljoen kunstobjecten in depots van musea.
* in 2021 gaat alles naar het Collectiecentrum Nederland in Amersfoort
Het Laatste Avondmaal
van Leonardo da Vinci mag natuurlijk niet ontdekken. Deze muurschilderij is gemaakt in de refter (eetzaal) van het Santa Maria delle Grazie, een klooster in Milaan. De schildering is ook weer groot, namelijk 4,6 x 8,8 meter en gemaakt in 3 jaar tijd. Het is erg kwetsbaar, omdat Da Vinci het op een droge muur heeft geschilderd, terwijl fresco’s normaal op de natte muren worden geschilderd. Hierdoor vervaagt het. Sowieso is er niet echt zuinig met de schildering omgegaan. In de 17de eeuw werd er zelfs een deur in het schilderij gemaakt. Natuurlijk hebben beide wereldoorlogen ook de nodig schade veroorzaakt, maar gelukkig is veel hersteld bij de laatste renovatie (tussen 1978 en 1999). De vervagingen zijn nog veel zichtbaar.
Er zitten ook veel leuke details in het schilderij, zoals het opgestoten vaatje zout bij de elleboog van Judas. Zout staat namelijk voor ongeluk en verlies en daar heeft het verraad van Judas wel voor gezorgd.
Helaas is het moeilijk de muurschildering te bezoeken, maar er zijn 3 kopieën gemaakt door leerlingen van Da Vinci, zoals die van Giovanni Pietro Rizzoli (in olieverf op canvas), die in de Royal Academy of Arts in Londen hangt. Er is er ook een in België in de Abdij van Tongerlo. Het is gemaakt door leerling Andrea Solario, maar experts denken, dat Da Vinci zelf hier ook aan heeft meegewerkt.
Mona Lisa
van Het Laatste Avondmaal is het natuurlijk een kleine stap naar het, eigenlijk beroemdste, kunstwerk van Leonardo: de Mona Lisa in het wereldberoemde museum, Het Louvre. Wist u, dat de Mona Lisa helemaal niet zo heet? Zij heet eigenlijk Lisa Gherardini en was getrouwd met Francesco del Giocondo, die Da Vinci vroeg zijn vrouw te schilderen. Officieel heet het dan ook La Gioconda. Het is maar een heel klein schilderij, 77 x 53 centimeter en je moet erg je best doen om het te kunnen zien in Het Louvre. Het is niet, dat het zo klein is, dat je het mist, want er staan altijd hordes mensen voor. Die allemaal een selfie met Mona Lisa willen maken
We moeten het natuurlijk ook wel even over de “wenkies” van Mona Lisa hebben, want die zijn er niet. Men heeft zich jarenlang afgevraagd of het toen in de mode was, maar uit een onderzoek in 2007 bleek, dat Mona Lisa er vroeger anders uit heeft gezien. Wel met wenkbrauwen, maar deze zijn in de loop der jaren vervaagd. Ook leuk om te weten: de Mona Lisa is niet te verzekeren, het werd door de verzekering in de jaren’60 (toen ze op tour ging) op 100 miljoen dollar geschat. De verzekeringspremie was zo hoog, dat een team beveiligers goedkoper was. Best risicovol, die tour, want in 1911 is de Mona Lisa een keer gestolen. Heel Frankrijk in rep en roer en in rouw. Er werden zelfs bloemen gelegd bij het Louvre. Een van de verdachte was Pablo Picasso, want deze had in het verleden al vaker schilderijen uit het Louvre gestolen. In 1913 werd de Mona Lisa teruggevonden en Vincenzo Pergia opgepakt, die vond dat Napoleon het doek destijds gestolen had en het eigenlijk thuis hoorde in het Uffizi in Florence.
De glimlach
Naast de ‘wenkies’ moeten wij het uiteraard ook even hebben over De Glimlach. Waarom is deze zo bijzonder en maakt het schilderij zo beroemd. Leonardo heeft een bijzondere schildertechniek gebruikt, de Sfumato-techniek, waardoor je denkt bij het zien van het schilderij: lacht ze of kijkt ze juist verdrietig? Iedereen ziet een andere emotie in haar gezicht. Dit komt, omdat de contouren van haar mond niet duidelijk zijn. Onze hersenen vullen dit zelf in en daarmee zien wij een emotie, die anderen weer anders zien.
De Schreeuw
Voor het laatste beroemd schilderwerk gaan wij naar Noord-Europa, de Schreeuw van de Noorse kunstenaar Edvard Munch. Als je zijn werk ziet, dan zie je meteen dat hij geïnspireerd is door impressionistisch schilders, zoals Monet en Manet, maar zeker ook Gauguin en Van Gogh. Veel van de werken van Munch hebben te maken met emotie. De Schreeuw is autobiografisch en is door Edvard Munch geschilderd tijdens een depressieve bui, toen hij werd overdonderd door het landschap van zijn omgeving. Het is ook eigenlijk geen schreeuw, maar het beschermen van de oren tegen het “schreeuwen” van het landschap. Het landschap is een brug in Oslo.
Het kunstwerk bestaat eigenlijk uit 5 delen, vier schilderijen en een lithografie. De eerste versie uit 1893 hangt in het Nationaal Kunstmuseum in Oslo. Het schilderij heeft een rode lucht, waarvan lang gedacht is, dat het uit de fantasie van de schilder kwam, maar het zou weleens de natuurgetrouwe weergave kunnen zijn. Op het moment, dat deze schildering is gemaakt, was er namelijk een heftige vulkaanuitbarsting in Indonesië en die maakte de zonsondergang over de hele wereld zo rood.
Bij beroemde kunstwerken wordt vaak alleen gedacht aan schilderijen, maar wij gaan ook nog een paar beroemde beeldhouwwerken langs, want in ons lijstje beroemde kunstwerken mag De Denker en De Kus van Rodin niet ontbreken
David
Ach, laten wij toch nog maar even terug gaan naar Michelangelo, die zichzelf meer een beeldhouwer dan schilder vond. Met David komen wij ook weer terug in Florence. Het oorspronkelijke beeld staat niet meer buiten op de Piazza della Signoria naast het Palazzo Vecchio, dat is een replica, maar in de Accademia. Het beeld stelt David voor op het moment, dat deze met de geladen slinger over zijn schouder Goliath wil aanvallen. Voor wie nog een derde David wil zien, moet maar het Piazza Michelango. Daar staat er een in het brons.
Venus
van David is het natuurlijk een kleine stap naar de Venus van Milo. Dit wit marmeren beeld werd rond 130 voor Christus gemaakt. Het beeld is op het Egeïsche eiland Melos (in het Italiaans Milo) gevonden. Het beeld was na de vondst door een plaatselijk boer al onderweg naar Constantinopel, maar dankzij het slechte weer was het schip nog niet uitgevaren en kon de Franse ambassadeur het door veel onderhandelen kopen. Het werd geschonken aan de Franse koning Lodewijk XVIII. Bij een bezoek aan Mona Lisa in het Louvre moet je zeker ook even langs deze dame lopen.
Ook hier komt weer even een schilder om de hoek kijken. Salvador Dalí maakte een schilderij met een surrealistische Venus.
Rodin
is een wereldberoemde beeldhouwer. Hij maakte De Denker, die in de tuin van het Hôtel Biron, het huidige Rodinmuseum, staat. Weer zijn wij in Parijs, dus na het Louvre ook even hier langs. Van het beroemde beeld zijn afgietsels gemaakt en zijn er meer exemplaren gemaakt. Een daarvan staat in de tuin van het Singer Museum in Laren.
Naast de Denker is ook de Kus een beroemd kunstwerk van Rodin. Ze waren eigenlijk bedoeld om samen deel uit te maken van een groot kunstwerk, de Hellepoort. De Franse regering had namelijk Rodin gevraagd een monumentale toegangspoort te ontwerpen voor het nieuwe Museum voor Toegepaste Kunst in Parijs. Rodin liet zich hierbij inspireren door Dante. Hij heeft uiteindelijk ruim 200 figuren voor dit project ontworpen. Rodin werkte meer dan 30 jaar aan dit project, dat nog niet af was toen hij in 1917 overleed. Ook het museum voor Toegepaste Kunst is er nooit gekomen, maar het project heeft wel heel mooie beelden opgeleverd.
Wanneer u onze kopstukken uit de kunst mooi vond, dan zult u Parijs, Florence en Rome zeker een keer op een vakantielijstje hebben gezet of nog gaan zetten. Deze steden hebben heel veel moois te bieden en zijn geweldig als stedentrip.